Sjoerd van Bilsen Nieuws 24 nov 2015, 14:54

Leestijd: 5 minuten

Pure nostalgie: getekende autofolders

Om nu gelijk te roepen dat vroeger alles beter was, gaat te ver, maar de getekende autofolders van decennia geleden zijn wel heel fraaie kunstwerken vergeleken met de huidige brochures.

Vorige week overleed Art Fitzpatrick, een van de kunstenaars die verantwoordelijk was voor een belangrijk deel van de General Motors’ getekende folders. Hij is liefst 96 jaar geworden. Fitzpatrick tekende, samen met zijn partner Van Kaufmann, vanaf 1959 gedurende twaalf jaar alle brochures voor General Motors. Hij creëerde de automobielen in de documentatie, want hij maakte ze iets breder en langer en zorgde ervoor dat de auto’s er stijlvoller of dynamischer uitsprongen dan ze in werkelijkheid waren. De personen werden iets kleiner afgebeeld, zodat de auto’s groter en vooral ruimer leken dan ze in werkelijk waren. Met het overlijden van Fitzpatrick als aanleiding duiken we in ons brochurearchief, op zoek naar enkele catalogussen die bijzonder zijn door de getekende plaatjes.

1 – Mercedes Typ 219

Door Mercedes-Benz in maart 1954 uitgegeven. De hier afgebeelde uitgave is Duitstalig en beschrijft de 4,65 meter lange vierdeurs Typ 219 met zijn 2,2 liter zescilinder benzinemotor van 85 pk. Een fraaie brochure waarbij alle elementen van de auto getekend zijn. Op de openingspagina staat weliswaar een foto, maar die is puur gebruikt als achtergronddecor. Mercedes heeft nog jaren getekende plaatjes gebruikt, voordat het overstapte op fotografie.

2 – Jaguar Mark 2

Voor de catalogus van de Mark 2, de chique benaming voor de gefacelifte Mark 1, gebruikte Jaguar een combinatie van fotografie en tekeningen. De auto an sich werd gefotografeerd afgebeeld, maar handmatig bijgewerkt en ingekleurd. De detailplaatjes zijn weer illustraties. Het ging de kunstenaars en de fabrikant niet alleen sec om de auto. In de asbak op de middentunnel is zelfs een brandende sigaret getekend.

 3 – Volkswagen Transporter

Dat de artiesten zich wat vrijheid toe-eigenden in het creëren van het beeldmateriaal blijkt wel uit de folder van de Volkswagen Transporter. De lijnvoering van de nu T1 genoemde bestelauto werd wat uit elkaar getrokken. Een opvallende keuze, aangezien elders in de brochure ook foto’s van de echte bestelwagen werden gebruikt. Die afbeeldingen werden weliswaar met de hand bijgewerkt om meer contrast aan te brengen, ze verhullen niet dat het originele model in werkelijkheid kleiner en ranker van lijn is dan de gekleurde plaatjes.

 4 – Chrysler & Plymouth 1958

Een eenvoudige vouwfolder, deze Chrysler-uitgave voor het modeljaar 1958. De producten van Chrysler en Plymouth staan bumper aan bumper in de dunne uitgave. Ondanks de eenvoudige plaatjes is het zeker een lust voor het oog. Door de verschillende kleurstellingen van de automobielen en de interieurs sprankelen de producten. En de kwaliteit is zeer hoog. De afbeeldingen zijn zeker geen karikaturen.

5 – Buick 1951

Een overzichtsfolder met alle Buick-modellen voor het modeljaar 1951. Verdeeld over acht pagina’s staan de verschillende types, zoals de Roadmaster, de Super Riviera en de Special. De nadruk ligt op de looks van de auto, waarbij de tekeningen gebruikt worden om van elke uitvoering één versie of variant te tonen. In een enkel geval heeft de ontwerper ook een interieurplaatje moeten tekenen. De tekeningen zijn waarheidsgetrouw. Achtergronden ontbreken, mogelijk om de afmetingen van de slagschepen niet te benadrukken.

6 – Daffodil Variomatic

Onze nationale trots Daf maakte ook veel werk van zijn brochures door ze een bijzonder karakter te geven. Zo werden de tekeningen van zowel personenauto’s als vrachtwagens gemaakt door de Nederlandse kunstenaar Charles Burki. De hier afgebeelde uitgave van de Daffodil maakt gebruik van zowel foto’s als tekeningen. Voor de achterbank en de bagageruimte koos Daf in dit geval voor een echte foto, maar het dashboard werd juist geïllustreerd met een tekening. Prachtig plaatje is de doorsneetekening van het interieur en de bagageruimte, de motor en de achterasconstructie met de Variomatic.

7 – Mercury Comet

De brochure van de Mercury Comet uit 1965 is een plaatje door zijn grote, soms paginavullende foto’s. Een subtiel detail, de auto springt er altijd uit. Door de achtergrond niet zo gedetailleerd te tekenen vallen de vlijmscherp getekende automobielen direct op. En daar gaat het om, de presentatie van de auto. Zelfs wanneer de auto op de achtergrond staat, is die scherp en de rest onscherp. De catalogus beperkt zich niet tot het afbeelden van één interieuraankleding. Zowel de Caliente Bucket Seats, de Cyclone Bucket Seats als de Comet Custom Bucket Seats worden in de brochure zeer gedetailleerd gepresenteerd. Datzelfde geldt voor de stoelbekledingen. Wat te denken van de accessoires? Radio, remote control achteruitkijkspiegels, elektrisch klokje en toerenteller zijn zorgvuldig nagetekend.

 8 – Opel CarAvan

Niet alle plaatjes in deze jaren vijftig brochure van de Opel CarAvan zijn getekend. Opel kiest voor een combinatie van foto’s en illustraties, waarbij de hoofdfoto’s wel allemaal met een potlood zijn geschetst. Het beeldmateriaal geeft een mooi beeld van de traditionele stationwagon. De auto droeg toen al Opels bekende naam voor de stationwagon, Caravan, maar destijds stond de aanduiding voor Car and Van, ofwel auto en bestelwagen. Niet verwonderlijk dat de neerklapbare achterbankleuning voor een volledig vlakke laadvloer zorgde. De geribde staalplaat zorgde ervoor dat de bagage de achterzijde van de leuning niet beschadigde.

9 – Lincoln 1956

Het afwijkende formaat geeft al aan dat het een bijzondere folder moet zijn. De 1956-modellen van Lincoln worden op zeer mooie wijze gepresenteerd. De tot in detail getekende auto’s en interieurs zijn paginavullend, waardoor de Lincolns door de maatvoering van de catalogus zeer goed overkomen. De opgelegde letters drukken helaas door, waardoor je de tekst op de volgende pagina al in de foto ziet. Een van de meest opvallende plaatjes in de brochure is die van de luchtstroming van de airconditioning. Zelfs de ventilatieroosters in de hoedenplank voor het ontdooien van de achterruit hebben een eigen afbeelding in deze exclusieve brochure gekregen.

10 – Matra Simca Rancho

In de jaren zeventig, in 1977 om precies te zijn, brengt Chrysler een uitgave van de Matra Simca Rancho uit, waarbij is gekozen voor getekende afbeeldingen. Het resultaat is niet zo fraai en gedetailleerd als de hierboven besproken brochures. De Rancho-folder lijkt op een kleurboek waarvan de grove tekeningen al zijn ingekleurd. Chrysler liet het overigens bij deze eenmalige actie en stapte voor de Rancho snel terug naar de fotografie om de avontuurlijke ‘Bassie en Adriaan-auto’ te illustreren.